CôngThương - tham gia hành trình có cựu lãnh đạo các đơn vị đã từng tham dự thiết kế, xây dựng, vận hành ĐZ thăm lại các trạm biến áp (TBA) 500kV và tuyến ĐZ 500 kV mạch 1 tại 1 số vị trí quan yếu, trong đó có Đèo Hải Vân, một vị trí khôn xiết khó khăn khi xây dựng ĐZ. Đoàn cũng đến tìm hiểu và chứng kiến không khí thi công công trình TBA 500kV Cầu Bông và ĐZ 500 kV PleiKu- Mỹ Phước- Cầu Bông, sự áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật trong việc thi công ĐZ 500 kV sau 20 năm phát triển hệ thống truyền tải. Huy động tổng lực Ông Trần Viết Ngãi - chủ toạ Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, nguyên Phó Tổng chỉ huy công trình ĐZ 500 kV mạch 1- cho biết: Năm 1991-1992 là thời kỳ bắt đầu đổi mới của đất nước, lúc đó miền Bắc thừa điện, trong khi công suất lắp đặt của miền Nam chỉ đáp ứng được 89,73%, miền Trung chỉ đáp ứng được 40,91% nhu cầu. Trước tình hình đó, Thủ tướng Võ Văn Kiệt giao nhiệm vụ cho Bộ Năng lượng thiết kế ĐZ 500 kV nhằm truyền tải lượng điện năng dư thừa từ miền Bắc vào cung cấp cho miền Nam. Theo tính toán, ĐZ này dài gần 1.500 km, đi từ nhà máy thủy điện Hòa Bình, qua Ninh Bình - Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình- Quảng Trị - Thừa Thiên Huế - Quảng Nam Đà Nẵng - Kon Tum- Gia Lai - Đăk Lăk - Đăk Nông - Bình Dương - Đồng Nai - Phú Lâm - Sài Gòn. Điều đáng nói là lúc đó, chỉ có 1 số nước trên thế giới dùng ĐZ 500kV nhưng chiều dài tối đa chỉ 600-700km. Điều lo ngại nhất là ĐZ dài trên 1.500 km thì điện áp cuối ĐZ sẽ tăng vọt. Thành ra, quan yếu nhất là phải xem dao động tần số 1/4 bước sóng, thiết kế 5 trạm bù (bù ngang, bù dọc – bù điện cảm, điện dung) sao cho tới cuối ĐZ, điện áp vẫn không thay đổi. Đích đặt ra là phải chọn con đường ngắn nhất, đi qua rừng núi để đỡ phải giải tỏa bồi hoàn. Cho nên, hướng tuyến phải bám quốc lộ 14, dọc theo dãy Trường Sơn, do đó, việc phát tuyến nhà cầu rất khó nhọc. Nhiều người tính toán thời gian thi công sẽ không dưới 8 năm, thế nhưng Thủ tướng đề nghị phải hoàn tất trong 2 năm (1992-1994) để vận hành đồng bộ với Nhà máy Thủy điện Hòa Bình.
Giải pháp đặt ra là vừa thiết kế vừa thi công. Lực lượng thiết kế chính được giao tính hạnh các cột gốc, cột néo, còn cột trung gian đơn vị xây lắp phải tự xem. Lực lượng thi công lúc đó chỉ có 4 công ty xây lắp điện 1,2,3 và 4. Hàng vạn đội viên quân đội được huy động tham dự phát tuyến chuồng chồ, đẵn là lực lượng Quân khu 3,4 và 7, Quân đoàn 3, các Binh đoàn Trường Sơn, Đăk Nông, Đăk Lăk. Bộ Công an huy động lực lượng bảo vệ, công an địa phương nào phụ trách địa bàn đó. Gần 7.000 lao động địa phương của các tỉnh, thành phố có ĐZ đi qua được huy động đào đất, đục đá, gùi cát sỏi, xi măng lên đinh cột. Lúc cao điểm, toàn tuyến có hàng chục vạn người tham dự. Công nhân lành nghề làm nhiệm vụ chỉ dẫn kỹ thuật. Nơi nào tiện lợi có máy nổ để trộn bê tông thì còn may, nơi nào hiểm trở quá, không đưa được máy lên núi thì phải trộn bằng tay. Khó khăn nào cũng vượt qua Ông Trần Viết Ngãi cho biết, dù rằng phải chỉ đạo trên toàn tuyến nhưng lúc đó, Ban chỉ huy chỉ có điện thoại quay tay, tổng đài Icon đặt ở Vinh, Đà Nẵng, Phước Sơn. Máy thi công kéo dây chỉ có Công ty Xây lắp điện 2 (PCC 2) được mua 1 bộ của Nhật, các đơn vị khác copy lại mẫu, tự chế tác mấy trăm bộ để dùng. Lúc đó, việc xây dựng ĐZ 500kV vấp phải sự phản đối của nhiều nhà khoa học và lãnh đạo vì cho rằng quá mạo hiểm. Chính phủ phải đưa hàng chục vị giáo sư, lãnh đạo lên vị trí 375 trên đèo Hải Vân để tận mắt chứng kiến việc dựng cột trên núi. Lúc đó, mọi người mới tin tưởng.# Vào cách làm sáng tạo và dũng cảm của thợ xây lắp điện. Trên công trường, mọi người làm việc không kể thời tiết, địa hình, không kể gieo neo khó nhọc, gần 240 người đã ngã xuống vì ĐZ. Tuy nhiên, không ai sờn lòng, tuốt luốt chỉ hướng tới Mục tiêu duy nhất: bảo đảm tiến độ đúng hạn. Thủ tướng đi giám sát thực địa thẳng tắp, đơn vị nào khó khăn, ông trực tiếp bàn cách tháo gỡ, địa phương nào trục trặc đền bù, ông giao hạn vận phải hoàn thành cho chính quyền địa phương. Nhờ chính sách động viên tích cực, thưởng nóng kịp thời nên mọi công việc đều theo đúng tiến độ. Đúng 19 giờ 6 phút ngày 27/5/1994, tại trọng điểm Điều độ Hệ thống điện nhà nước, Thủ tướng Võ Văn Kiệt ra lệnh hòa hệ thống điện miền Nam với 4 tổ máy của Nhà máy thủy điện Hòa Bình tại trạm Đà Nẵng qua ĐZ 500kV, chính thức đưa hệ thống 500kV vào vận hành. Ông Đặng Phan Tường - Chủ tịch Hội đồng thành viên EVN NPT - khẳng định, giá trị kinh tế, xã hội của ĐZ mạch 1 rất to lớn. Bây giờ, ĐZ 500 kV mạch 1 do 4 công ty truyền tải quản lý vận hành, Công ty Truyền tải điện 1 (PTC1) quản lý vận hành 955 vị trí (từ 001 - 955), dài 406 km, từ Lào Cai đến Hà Tĩnh và các TBA 500 kV Hòa Bình, Hà Tĩnh. PTC2 quản lý vận hành 1.352 vị trí (từ 955 -2.307), dài 587 km, và TBA 500 kV Đà Nẵng. PTC3 quản lý vận hành 708 vị trí (từ 2.308 - 3.015), dài 314,5 km và TBA 500 kV Pleiku. PTC4 quản lý vận hành 421 vị trí (từ 3.015 – 3.436, dài 183 km và TBA 500 kV Phú Lâm. Trải qua 20 năm, đến nay ĐZ vẫn vận hành an toàn, hiệu quả, góp phần rất lớn vào đảm bảo an ninh năng lượng, lôi cuốn đầu tư, phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Năm 2005, ĐZ 500 kV mạch 2 tiếp tục hoàn tất, giải quyết thiếu điện rất lớn ở miền Bắc và Hà Nội thời đoạn 2005-2008. Theo kế hoạch, cuối tháng 4/2014, ĐZ 500 kV mạch 3 sẽ đi vào hoạt động, đảm bảo cung ứng điện cho miền Nam, mùa khô năm 2014 và những năm tiếp theo, tạo ra mạch vòng 500kV khép kín đảm bảo vận hành điện được an toàn. Ngọc Loan PHẢN HỒI |