Trước đây, mỗi khi trở về thăm quê, nơi trước nhất mà Đại tướng đến là tha ma liệt sĩ huyện, để thắp hương cho người cha yêu kính của mình - liệt sĩ Võ Quang Nghiêm và những đội viên của ông đã ngã xuống trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ
Đến nhà Đại tướng ở An Xá, mọi người nâng niu những kỷ vật mộc mạc, giản dị, đơn sơ ở nhà Đại tướng, nhiều người đã không cầm được nước mắt, bởi tình yêu thương và lòng kính trọng đối với người con của quê hương Lệ Thủy đã trọn đời vì nước, vì dân. Trong thế cuộc hoạt động cách mạng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, có hai vấn đề xuyên suốt tư tưởng và hành động của Đại tướng qua đôi câu nói mà Bác Hồ từng dặn dò: “Chú Văn ạ! Làm cách mạng phải dĩ công vi thượng” và “có dân là có tất”.
Lúc còn khỏe, mỗi lần về thăm nhà, Đại tướng vẫn thường ngắm cây khế với nhiều ký ức trong veo tuổi thơ. Đại tướng hỏi "Quảng Bình có tuốt tuột bao lăm cán bộ, chiến sĩ?".
Lúc đầu, chính quyền địa phương có quan điểm xây dựng ngôi nhà khang trang nhưng gia đình Đại tướng không đồng ý. "Đời sống của cán bộ, chiến sĩ thế nào?". Đồng chí Từ Hồng Sơn san sớt "Nghe tin ông mất mà bản thân thấy sững sờ, biết Đại tướng tuổi cao, sức yếu phải có ngày ra đi theo quy luật, nhưng sao vẫn thấy bất thần.
Nghe tin ông mất, nhiều cán bộ, chiến sĩ Công an lặng đi vì thương tiếc. Năm 2004, Đại tướng Võ Nguyên Giáp về thăm quê hương Quảng Bình, khi lãnh đạo địa phương có mĩ ý chọn khách sạn tốt mời Đại tướng về nghỉ, nhưng ông không đồng ý, và Đại tướng đã chọn nhà nghỉ hoả hồng của lực lượng Công an để ở. Lắng sâu trong hình bóng quê hương Người dân Quảng Bình đang gắng gượng khắc phục hậu quả của bão số 10, song khi nghe tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời, nhiều người dân đã thổn thức, rơi lệ.
"Những đội viên mới vào ngành được huấn luyện ra sao?". Đại tướng đã đi xa thật rồi. Nói chuyện với lực lượng Công an Quảng Bình, bao giờ Đại tướng cũng dặn đầu tiên là 2 chữ kết đoàn. Dọc các đường làng về quê nhà Đại tướng, nhiều người dân Lệ Thủy đi mua hương, hoa thắp tưởng nhớ Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Chết không có tức là hết, những lời dạy của Đại tướng vẫn mãi được lực lượng Công an ghi nhớ để hết dạ phụng sự Tổ quốc, phụng sự dân chúng như mong muốn của Đại tướng.
Đại tướng đã đi xa nhưng hình ảnh của ông vẫn mãi in đậm trong hình bóng quê nhà. Dưới tán gốc khế này, thửa thiếu thời, Đại tướng thường ngồi học bài và cùng bạn bè đồng lứa vui chơi đánh khăng, đánh đáo. Năm 1977, ngôi nhà của Đại tướng mới được gia đình và chính quyền địa phương phục dựng nguyên trạng trên nền đất cũ. Tư cách của Đại tướng tinh khiết, giản dị đến cao thượng.
Năm 1947, biết Đại tướng Võ Nguyên Giáp đi làm cách mạng, giặc Pháp đốt cháy trụi ngôi nhà hơn 100 năm tuổi của gia đình ông Giáp.
Tôi đến phòng làm việc của Thiếu tướng Từ Hồng Sơn-Giám đốc Công an Quảng Bình để tìm tư liệu viết bài về Đại tướng. Bên bàn làm việc, Thiếu tướng Từ Hồng Sơn đang ngồi trầm tư ngắm bức hình Đại tướng trò chuyện với cán bộ, chiến sĩ Công an Quảng Bình.
Mãi còn đây lời dạy của Đại tướng tâm tình về những lần Đại tướng về thăm quê hương Quảng Bình và khi ông đến trò chuyện với lực lượng Công an, Trung tướng Cao Ngọc Oánh- Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát Thi hành án hình sự và tương trợ tư pháp, Bộ Công an giọng chùng xuống.
(Ảnh tư liệu Báo Quảng Bình) Năm 1999, Đại tướng đến chuyện trò với cán bộ, chiến sĩ Công an Quảng Bình. Đại tướng Võ Nguyên Giáp thắp hương trước phần mộ cụ thân sinh. Đang đứng trên bục chuyện trò với lực lượng cán bộ, chiến sĩ Công an Quảng Bình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đi xuống cuối hội trường nơi nhiều đội viên trẻ đang ngồi chăm chú nghe ông nói, rồi Đại tướng cười hóm hỉnh "Khó khăn nhiều nhưng các cháu phải luôn học tập, luôn núm, khi nào khó khăn quá thì cùng nhau hát bài "Quảng Bình quê ta ơi" để phấn chấn mà phấn đấu".
(Ảnh tư liệu Công an QB). Đến trụ sở Công an tỉnh, Đại tướng đi một vòng thăm nơi ở của cán bộ, đội viên ở lại đơn vị, rồi Đại tướng đi xem nhà ăn. Đại tướng luôn dành cho lực lượng Công an một tình cảm sâu lắng, sắt son. Nhiều người dân đến nhà lưu niệm Đại tướng ở An Xá, Lộc Thủy, Lệ Thủy, Quảng Bình để thắp hương, hoài tưởng khi nghe tin Đại tướng mất
Quân đội bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nhân dân, Công an cũng vậy, nhưng trong thời bình Công an phải luôn nêu cao nhiệm vụ bảo vệ cuộc sống bình yên cho quần chúng.
Nước ta đang xây dựng phát triển kinh tế, vượt qua nghèo đói, nên lực lượng Công an phải nạm giữ dìn, bảo vệ an ninh chính trị, an ninh thứ tự để địa phương phát triển.
Thấm nhuần lời dạy của Bác, suốt cả cuộc thế Đại tướng Võ Nguyên Giáp không hề thấy bóng vía tư lợi. Sau đó về bên ngôi nhà nhỏ, Đại tướng cung kính thắp hương lên bàn thờ tiên tổ. Sau đó, ngôi nhà gỗ 3 gian, 2 chái, lợp ngói theo nếp nhà truyền thống của vùng quê lúa Lệ Thủy kiểu xưa được phục dựng.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chuyện trò với cán bộ, đội viên Công an Quảng Bình khi ông về thăm quê. Mỗi lần trò chuyện với cán bộ, đội viên Công an Quảng Bình, Đại tướng đều căn dặn: Công an phải lấy 6 Điều Bác Hồ dạy làm kim chỉ nam cho mọi hành động, điều nào cũng tốt, cũng quan trọng nhưng Bác Hồ sắp đặt điều nào trước, điều nào sau là có lý do và rất ý nghĩa.
Cơn gió nhẹ thoảng qua lay lay cành khế làm giăng mắc hoa tím rụng đầy cả lối đi.
". Năm đó, sức khỏe của Đại tướng đã yếu, lãnh đạo tỉnh đều chung ý nghĩ, Đại tướng đã già, sức khỏe yếu nên có thể đây là lần chung cục Đại tướng về thăm quê, nên lãnh đạo tỉnh nói với Đại tướng, rất nhiều con em Quảng Bình muốn một lần được gặp, và chào Đại tướng. Không có môi trường ổn định, an ninh không được giữ vững thì khoan hãy nghĩ đến việc làm cái gì. Đại tướng đến Công an Quảng Bình như người cha, người bác đến thăm con cháu.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong một lần về thăm quê. Phải luôn nghĩ đến việc làm việc tốt, việc tốt làm bao lăm cũng không đủ, còn việc xấu phải tránh, vì việc xấu chỉ một lần làm là thừa rồi. Những năm làm Giám đốc Công an tỉnh Quảng Bình, Trung tướng Cao Ngọc Oánh là người gần gụi với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Rồi Đại tướng dặn đồng chí Cao Ngọc Oánh "Chú sắp xếp để mình đến thăm, nói chuyện với cán bộ đội viên Công an tỉnh nhà"
Còn đây, phía sau nhà Đại tướng có cây khế ngọt trĩu quả đã hơn 100 năm tuổi. Phải chăm lo cho thế hệ trẻ, nhưng phải uốn những sai lệch để chúng ta có lực lượng Công an vừa hồng, vừa chuyên, Đại tướng căn dặn như vậy. Thành thử, dù tỉnh nhỏ nhưng Quảng Bình được nhiều người biết, vì thế các chú, các cháu phải luôn cố kỉnh phấn đấu hết mình để quê hương phát triển.
# Là sức mạnh quán quân, dựa vào dân để hoàn thành nhiệm vụ. Nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đôi khi Trung tướng Cao Ngọc Oánh nhìn bóng gió, hình ảnh người anh cả của lực lượng vũ trang như giật tâm hồn đồng chí. Những lời Đại tướng dặn dò nghe như mới bữa qua". Ông hỏi thăm những người bạn thuở thiếu thời xem ai còn ai mất, bắt tay, ôm hôn từng người bà con, làng xóm. Ngôi nhà lưu niệm của Đại tướng được xây dựng cấp 4 với 3 gian nếp xưa nằm nép mình dưới những tán cây xanh.
Nhiều người đã bước qua tuổi 80 nhưng mắt nhòa lệ thương tiếc người anh cả của lực lượng vũ trang. Sau khi nghe đồng chí Cao Ngọc Oánh đáp, Đại tướng căn dặn "Quảng Bình ta nghèo, nghèo từ xưa nhưng rất kiêu dũng, anh hùng. Ra vườn, Đại tướng tự tay tưới cây, tỉa cành. Quần chúng. Trước đây, mỗi lần về quê, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhiều lần cầm tay Giám đốc Công an tỉnh Quảng Bình Cao Ngọc Oánh căn dặn; lực lượng Công an phải luôn đoàn kết, kết đoàn trong lực lượng là một chuyện, còn phải là cầu nối đoàn kết trong lãnh đạo, trong các ngành, các đơn vị của địa phương.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp cười vui "Tôi ở nhà nghỉ huê hồng, và sẽ ở lại một tháng, bà con ai muốn đến gặp các đồng chí cứ cho vào". Trước đây, mỗi lần Đại tướng về thăm quê, đồng chí Từ Hồng Sơn luôn là người có mặt bên cạnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp để bảo vệ ông.
Cán bộ, chiến sĩ đều náo nức mừng và lắng sâu lời dạy của Đại tướng". Sáng sớm, khi nghe tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất, một số cựu chiến binh ở phường Nam Lý, thành thị Đồng Hới đã gặp nhau rồi bắt xe lên làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy (quê hương Đại tướng) để thắp hương cho Đại tướng.
Trong chiến tranh, Quảng Bình là hậu phương trực tiếp của mặt trận miền Nam, hết thảy người lính khi vào Nam chiến đấu đều chí ít một đêm ngủ lại ở Quảng Bình.
