Lúc nào người phụ nữ cũng phải nhẫn trước chồng, mới vừa mắt nhà chồng và đồng nghiệp
Người nữ giới Việt Nam yêu chồng không chỉ khởi hành bởi chữ “yêu” mà còn phải “thương” nữa. Nhân vật nữ chính trong truyện tên là Thương, một người nữ giới mang đầy đủ vẻ đẹp của nữ giới Việt, hạnh phúc và cay đắng.
Chỉ có điều, người thì nói ra, người thì cất giữ, người tài ba diễn tả bằng tiếng nói đẽo gọt và rèn luyện mà có, bằng không thì họ kể câu chuyện theo cách của riêng mình.
Bạn bè đọc được, người này người kia bảo chị có hơi hám văn học, thế nên khi không còn trẻ gì, 39 tuổi, chị bỗng trình làng tác phẩm đầu tay, nhưng là tiểu thuyết (tất nhiên, đấy là theo cách nói của chị, chứ thật ra nhiều người bắt đầu viết văn ở tuổi cao hơn nhiều).
Chức năng thiên nhiên ấy buộc người đàn bà có nghĩa vụ, trách nhiệm với những đứa trẻ, nên chi họ không bao giờ chỉ sống cho mình mà luôn sống vì người khác.
Chỉ có điều, dù thế nào, chị cũng vẫn đứng về “phe” của mình-phe nước mắt. Với chị cũng vậy.
Nếu viết về những người phụ nữ ấy, chị cũng vẫn sẽ san sớt với họ sự đồng cảm này. Nhớ lại một thời kỳ, cuộc sống vô vàn khó khăn, nhiều người thất nghiệp, nhiều ông chồng chẳng có việc làm, nhiều bà vợ đứng ra đảm đang gánh nặng cơm áo. Xuân Phong. Không cố ý gán cho nhân vật một sự tuyệt đối nào nhưng chị mường tưởng rằng, cái tên “Thương” phải chăng là đại diện cho bản chất của người đàn bà Việt Nam.
Bản năng đàn bà cộng với sự mẫn cảm của người viết văn đã cho chị cái nhìn toàn diện và biết rất rõ mình nên đứng ở đâu và viết vì lẽ gì. Nhưng người phụ nữ cũng phải biết kìm chế xúc cảm, biết nên giới hạn đến đâu là vừa để không tự làm khổ mình. Trần Thị Trường không phải không mâu thuẫn với chính mình khi bản thân chị cũng nhận biết được những khoảng trống khó có thể lấp đầy với người đàn bà sống đơn thân ở Việt Nam, điều hoàn toàn không có gì đáng phải bàn đến ở các nước phương Tây.
Thế hệ mà xã hội qui định cho nữ giới những khuôn mẫu, chỉ cần họ sống khác đi một tí đã nhận được cái nhìn không cảm thông, mẹ chồng có thể nhìn thẳng vào con dâu mà nói “con hơn chồng con là tai họa rồi”.
“Tôi không thấy cặp vợ chồng nào đi với nhau mà người nữ giới phải xách nặng, còn đàn ông đi tay không. Nhưng dù họ có mưu đồ đến mấy, có thể sẵn sàng bớt xén ăn xén ở đâu đó thì rốt cục cũng lại đem về cho chồng cho con chứ chẳng phải vì bản thân mình. Không như ở ta, nhiều khi người đàn ông đã đưa hết tiền cho vợ thì “anh ta” có quyền bắt vợ làm nhiều việc”, chị nói.
Thế nên, họ cũng luôn hỏi người đàn ông của mình rằng “anh có thương tình em không”, chữ “yêu” linh ấy bao giờ cũng phải đứng cạnh chữ “thương”, khi ấy “yêu” mới trót, sâu nặng và bền lâu. Ngay trong “Phố Hoài”, cuốn tiểu thuyết viết đã ba năm (chị chẳng thể viết nhanh bởi công việc bận rộn ở Trung tâm bản quyền tác giả âm nhạc VN; hơn nữa chị cho rằng, ở tuổi này rồi chị muốn làm một cái gì đó kỹ lưỡng hơn, sâu nặng hơn), cũng tụ hội vào thân phận những người đàn bà mà chị đã gặp mà chưa viết được về họ.
Nhưng chị cũng muốn nhắn gửi tới giới của mình rằng chị đã sang một thế cuộc khá dài, đi nhiều nơi, sống ở nhiều chỗ, xúc tiếp với nhiều hoàn cảnh và mệnh người, thấy phụ nữ trên toàn thế giới dù có được đàn ông chiều đến mấy thì vẫn khổ. Trong vòng quay ngày một tăng tả và ngày một phát triển của cuộc sống, người phụ nữ bây giờ bản lĩnh hơn xưa rất nhiều. Chị bảo rằng, không ít lần chị chạnh lòng khi chứng kiến người đàn ông Âu, Mỹ họ “nịnh” đàn bà, mà họ “nịnh” ghê lắm.
Họ không xách đồ thì là bế con. Và cũng từ đó, Trần Thị Trường viết liên tiếp. Từ cái nhìn ấy, chị thấy người đàn bà Việt Nam quả tình vĩ đại, nhưng chính họ cũng làm hư người đàn ông của mình.
Tất nhiên, Âu Mỹ, trong quan hệ nam nữ, họ hợp nhất với nhau một số những nguyên tắc cơ bản về tiền nong. “Ngay như hiện, báo chí hay chuyện trò này chuyện kia về giới showbiz, cô này trong đường dây gái gọi, cô kia đi với đại gia và nhiều chuyện khác nữa, nhưng tôi tin đó chỉ là bề nổi, phía sau đó họ cũng có câu chuyện của họ.
Chị muốn người nữ giới mạnh mẽ hơn lên, làm chủ cuộc sống hơn lên, nhưng vẫn không thể mường tưởng một người phụ nữ sống đơn thân thì sẽ sống thế nào? Nhưng sau khi nghe câu chuyện của những người đàn ông trong một đôi cặp vợ chồng già chuyện trò với nhau rằng, nếu giời bắt phải chết thì xin mong cho được chết trước vợ mình vì họ sẽ không biết phải làm gì trong thời kì còn lại của thế cuộc khi chỉ có một mình; thì chị nghĩ rằng người đàn bà dù có sống một mình cũng chẳng sao cả, xét cho đến cùng, họ vẫn phải tự làm lấy mọi việc một mình.
Khi xuống xe, người đàn ông vội chạy xuống mở cửa, đưa tay đỡ người phụ nữ bước xuống… Trí thức cũng như công nhân, đều như vậy”. Riêng chuyện sinh đẻ đã là dị biệt và quá vất vả. Cuốn tiểu thuyết “Lời cuối cho em” được tái bản nhiều lần sau đó. Và trái tim đa cảm của đàn bà khiến chị luôn đồng cảm với những nhân vật của mình dù họ là ai, làm nghề gì, dù là trí thức, là dân văn phòng, hay những người cần lao, người đi bán café, đi làm khách sạn, thậm chí là gái làm tiền.
Ở đó, người đàn bà vừa đáng thương vừa đáng giận, vừa đáng ghét vừa đáng yêu. Thật tình cờ, hầu như các tác phẩm của chị, đặc biệt là truyện ngắn, nhân vật chính hồ hết là nữ. Nhưng văn chương như mạch nước ngầm sẵn có trong mỗi người, sẵn sàng cho dòng nước mát lành khi được khơi đúng nguồn.
Người có nghề thì không nói làm gì, những người vạn bất đắc dĩ phải đi là những việc không giảng giải được, không dễ hiểu thì hàng xóm tức thì gọi là “con đĩ”. Phụ nữ nào cũng yếu đuối, nông nổi, cả tin, thậm chí ngoa ngoắt, đáo để nhưng cứ nhìn kỹ mà xem, có cuộc hôn nhân nào vỡ vạc khi ra tòa mà người giành nuôi con không phải là phụ nữ đâu?”, chị nói.
Chị cũng là phụ nữ và chị hiểu toàn bộ những điều ấy. Không chỉ đàn ông không thích đàn bà hơn mình, mà nữ giới với nhau cũng xói móc nhìn nhau. Thời gian sống ở trời Âu những năm tám mươi của thế kỷ trước càng khiến Trần Thị Trường đồng cảm với người phụ nữ Việt hơn.
Luôn đồng cảm dù họ là ai Trước khi đến với nghề văn, Trần Thị Trường từng theo đuổi một nghề khác và đam mê với nó, đó là hội họa. Những truyện ngắn ban đầu được viết ra chẳng có ý đồ gì cho việc trở thành nhà văn sau này cả, chúng được viết theo kiểu tác phẩm tuổi trẻ, ký những cái tên khác nhau. Họ biết săn sóc cho bản thân nhiều hơn, nhiều người dám sống cho mình, dám chịu bổn phận; họ rất yêu quý cha mẹ nhưng vẫn chọn cách sống của bản thân họ, và chị ủng hộ điều đó.
Chị thương tình những số phận như thế. Mong những người nữ giới mạnh mẽ hơn lên Trần Thị Trường tự nhận mình thuộc đời trước.
