Từng đàn sùng tre từ từ bò ra
Ngày mai. Người dân ở đây thường đem đi một nắm gạo. Ốm yếu và hơi khô”. Ngày xưa. Nhìn rừng cây lồ ô xanh ngắt. Tập hợp bạn bè. Rừng thiêng nước độc. Mỗi lần lên rẫy. Nhưng họ bị gia đình nghiêm cấm vì sợ cận huyết hệ. Chị Môn. Lồ ô mềm. Mỗi lần lên rẫy mùa này. Tiêu rừng. Thỉnh thoảng chị Nga lại lắc nhẹ để sùng chín đều.
Đến bữa trưa. Chị Nga chia sẻ. Người Pa Cô chỉ cần ngửi mùi thơm từ nắp nùi là biết sùng đã chín hay còn sống mà không cần canh thời gian. Sùng tre chỉ có vào mùa đông. Ăn là ghiền ! Quan sát một khóm lồ ô xanh tốt. “Nhiều người ban đầu nhìn thấy sợ không dám ăn nhưng ăn được thì ghiền luôn. Khiến bụng ai cũng cồn cào. Chị Nga dùng một đốt cây lồ ô khác để đựng sùng. Chị Hồ Thị Môn và chị Hồ Thị Nga vừa đi vừa tự hào nói về món ơm pờ rèng của quê hương đầy lôi cuốn.
Làm rẫy cả buổi. Là nơi cư trú lý tưởng của sùng. Chỉ có khách quý hay con rể mới được ưu ái tiếp đãi để tỏ lòng quý mến”. Mùi sùng tre quyện với gia vị bắt đầu chín. Con cháu người Pa Cô mới biết đến món ăn này và gọi tên theo tiếng Pa Cô là ơm pờ rèng.
Mỗi khi có khách quý. Còn thức ăn thì đi kiếm sùng tre và cá về nướng. Chị Nga kể. Chị Nga nhanh chóng nhóm một đống lửa rồi lăn đều ống tre lồ ô trên lửa hồng. Không bùi và không béo. Ống lồ ô cháy hơi đượm vàng là chín. Một cụ già đi ngang qua. Xót thương cụ đã chỉ cách bắt con sùng tre. Cho vào đó một vài lát măng rồi đem ngâm dưới suối. Nhiều người đã nếm thử và đều tấm tắc khen ngon”.
Ăn là mê luôn đó. Chỉ cần bỏ gạo vào nồi hoặc ống tre nấu lên. Sống trong thân cây tre lồ ô rồi nướng lên để ăn. Ớt rừng và vài củ kiệu vào ống lắc đều với sùng. Uống rượu cần và cùng nướng ơm pờ rèng”. Hoặc vừa mới chuyển thành tre. “Bây giờ chỉ cần xuống suối rửa sạch rồi bỏ một ít muối.
Nhiều người kéo nhau lên rừng lồ ô kiếm sùng tre về chợ bán. Ngày xưa. Thức ăn rừng vừa ngon. Người Pa Cô chúng mình ai cũng khoái và tự hào về món ăn này khi giới thiệu với khách.
Chị Nga dùng rựa chặt một thân cây măng lồ ô đang nuốm thoát hình thành tre. Đôi trai gái chỉ biết lấy cây lồ ô làm bạn. Nhiều chất dinh dưỡng. Cây nào bị sùng sống nhiều quá thường bị còi. Khi đôi trai gái đang ngồi bên lũy tre lồ ô ven suối. Nhặt vài nhánh cây khô ven suối. Không chỉ người Pa Cô yêu thích món này mà nó còn trở nên đặc sản vùng cao A Lưới.
Chị Nga đã nhanh chóng lấy được một ống sùng tre. Trắng và no tròn. Được khách thập phương đặc biệt chuộng. Ơm pờ rèng Đến mùa đông.
Thơm thơm thật khó cưỡng. Chị Nga và chị Môn đổ sùng ra trên ngọn lá chuối rừng. Từ đó. Nhìn vẻ ái ngại của tôi. Từ những lỗ đó. Nhiều ngày lễ tết. Tuyết Khoa. Nhóm lửa lên rồi xuống suối lấy sùng tre lên nướng ăn là sướng nhất. Chị dùng rựa khoét từng đốt cây. Chị Nga nói. Cây cỏ làm thức ăn qua ngày. Người Pa Cô quý món này lắm.
Ăn không hết thì cũng có thể để tuần sau ăn vẫn được. Nếu hên gặp cây lồ ô nhiều sùng.
Thơm phức cả bờ suối. Nếu không phải là người bản xứ thì khó có thể nhận biết cây nào có sùng đang sống.
Chị Nga nói. Sùng vừa chín. Điểm dễ nhận biết là những cây lồ ô có sùng ở thường có những nốt chấm bên ngoài.
Mùi tiêu rừng quyện cùng mùi thịt nướng ống hấp dẫn lạ thường. Chị Môn nói: “Gọi con sùng này là sùng tre vì nó sống trong thân cây tre lồ ô trước khi hóa kiếp thành bướm.
Một hôm. Bởi lúc này. Nhanh thoăn thoắt. Nướng chín quá sẽ không ngon vì sùng sẽ teo lại. Lấy một nắm lá cây rừng làm nùi đậy kín. Chị Môn kể thêm.
Khi nào nghe mùi thơm thơm. Có đôi nam nữ người Pa Cô yêu nhau. Lấy lá rừng làm nùi đậy. “Người đồng bào thích món nướng lắm. Mỗi lần lên rẫy. Đôi nam nữ đành bỏ bản làng và trốn vào rừng sâu nguyện thề trọn kiếp bên nhau. Về xuôi không có món này đâu. Trai gái thường ngồi với nhau bên bếp lửa.
Tay chỉ vào thân một cây lồ ô vừa nói: “Sùng thường ở những thân cây lồ ô non. Sau đó nướng lên khoảng 20 - 30 phút là chín”. Chị nhấn mạnh: “Cứ ăn thử một lần xem. Khỏe nhất. Bở bở. Đến mùa đông. Nơi cộng đồng người Pa Cô hàm đông nhất tại vùng cao A Lưới.
Đoạn từ tháng 10 âm lịch đến ra giêng. Chỉ một lúc. Theo chị Nga. Mình mới đi kiếm món này về đãi”. Không cần thuốc men gì nhưng vẫn qua cái rét của đất trời. Vừa bổ. Đó là những cây măng già đang chuyển thành tre. Dẫn tôi vào rừng lồ ô ở xã Hồng Kim.
Ngày mốt hay cả tuần sau vẫn tươi ngon. Chỉ cần cho sùng vào ống tre. Người Pa Cô lại đi tìm sùng tre về chế biến món ơm pờ rèng - Ảnh: Tuyết Khoa Người Pa Cô kể lại rằng. Béo béo.
