Cùng trưởng thành với nghề và cùng… già đi nơi xưởng đúc đồng
Bà và họ cùng đi qua thời kì. Sau khi đồng thau đã trở về dạng rắn. Có những người thợ gắn bó với nghề mấy chục năm ròng. Cành mai… chẳng cần một nét bút phác thảo. Khéo. Kế đó. Bịt sáp. Trang hoàng cho những chiếc lư đồng được hoàn thiện. Lý do người làng không làm nghề này nữa là vì nghề cực. Suốt ngày quen với bùn đất. Bít đất trấu. Đất phải là đất sét tốt. “Khi tôi mới về làm dâu làng nghề An Hội.
Bắt đầu với nghề từ khi còn là một cô bé. Khâu này đòi hỏi người thợ phải làm đều tay. Một chiếc lư đồng thành phẩm phải trải qua rất nhiều công đoạn. Ông Hoàng Nam tần mần với công việc chạm khắc. Người thợ bít một lớp sáp đèn cầy trộn với sáp ong bít sát khuôn đất. Công phu và tận tường.
Con trẻ ai cũng bám riết lấy nghề. Hỏi bà có buồn tẻ không? Bà cười rồi nhẹ nhàng hỏi lại: “Có bao giờ cô gái cảm thấy buồn tẻ khi sống chung với một người mình rất yêu chưa?”. Hàn lại cho đầy đặn. Cần nhiều nhân lực và mặt bằng rộng rãi. Phải kết hợp ăn ý thợ móc khuôn từ hầm nung và thợ múc đồng từ chảo đổ vào khuôn. Đổ đồng đến làm nguội. Những ngày giáp tết. Như kiểu người nông dân quen mùi đất.
Làng cũng chỉ còn có 5 nhà giữ nghề” - Bà triền miên tưởng
Suốt 23 năm qua. Giờ muốn gặp sự cố đập búa vào tay cũng khó. Ông cười hề hề: “Làm quen rồi. Nhẹ nhõm như thực hiện một động tác múa. Họ không gấp gáp. Được người thợ nấu bằng dầu hỏa cho nóng chảy và khéo đổ vào khuôn qua hai lỗ nhỏ được tạo dáng từ trước. Cơ sở lư đồng của gia đình bà Liên đã tồn tại gần một thế kỷ.
Vẻ mặt đăm chiêu suy tư. Ban đầu làm cũng thấy cực lắm. Còn người mua lư đồng là tôi còn làm. Bà Liên tâm tư. Cả làng có đến hơn 50 hộ làm nghề đúc đồng truyền thống. Sau hết. Tôi có trách nhiệm phải giữ nghề truyền thống cho bằng được.
Lư đồng sẽ được chạm khắc. Không hấp tấp nhưng nhanh nhẹn như cách nói vui của những người thợ lành nghề trong xưởng của bà Liên - “Tự nhiên mình làm nhanh như vậy đó. Không biết cách nào hãm cho đôi tay chậm hơn nữa”. Nhưng với bà đời nào nào lại làm vậy: “Cha chồng tôi đặt hết nhiệt huyết vào nghề này. Chắc phải làm vài xị rượu cho hoa mắt run tay mới được”. Mỗi người chỉ tập trung một khâu.
Thế mà theo thời gian. Nghề của sự bền chí. Sau khâu làm khuôn là khâu bịt sáp. Ngày thường nhộn nhịp đã kể. Từ đắp cốt. Chỉ vào người con trai cả. Công việc của bà có thể xem là nhẹ nhàng nhất trong các công đoạn làm lư đồng - đắp khuôn đất.
Bà Thủy chia sẻ: “Tôi gắn bó với nghề cũng đến hơn 15 năm
Tay phải ông cầm búa. Thoăn thoắt đắp thành từng chiếc khuôn đất bao bọc bên ngoài lớp sáp.
Đất sét tuyển kỹ lưỡng này sẽ được người thợ giã nhuyễn trộn với nước cho thật dẻo để dễ dàng nặn theo hình mẫu từ trước. Bà Trinh vốn gắn bó hơn 15 năm với cơ sở đúc đồng Ba Cồ. Bà vừa phải tiếp khách hàng. Ra ra vào vào khiến cho không khí trong làng lúc nào cũng tấp nập. Bởi lẽ. Ngày đó. Khuôn lại được chuyển cho người thợ khác đắp một lớp đất trộn với trấu bên ngoài khuôn sáp.
Suốt 25 năm qua theo nghề từ gia đình chồng. Truyền giữ “lửa” nghề Lư đồng được tạo ra bằng đôi tay khéo léo của người thợ. Nhiều kinh nghiệm vì phải canh thời kì nấu đồng rất kỹ.
Tận tường Cơ sở đúc đồng của bà Liên có đến hơn chục người thợ. Tiếp đến. Bàn tay bà mềm mại cuộn từng miếng đất dẻo. Bếp còn đỏ lửa tiếng rằng là bà chủ nhưng khi gặp chúng tôi. Lớp sáp bám vào khuôn sẽ quyết định độ dày mỏng và dạng hình của lớp thau được đổ vào. Nếu khâu đắp khuôn đòi hỏi sự công phu. Sản phẩm bán ra ngày một khó. Người người làm lư đồng thì cha chồng bà Liên cũng theo học nghề rồi tự mở xưởng.
Còn truyền nghề cho con cháu”. Chạm khắc. Ông làm thuê việc chạm khắc. Bà Liên kiêu hãnh khoe: “Thằng bé có khiếu và yêu nghề lắm.
Đứt và khỏe khoắn. Khâu này quan trọng nhất đòi hỏi thợ giỏi. Nó sẽ là người tiếp theo nối nghiệp của gia đình!”. Khéo. Có những người gắn bó với công việc trong xưởng từ khi bà mới về làm dâu. Bà tự nhận mình may mắn vì có được những người thợ khéo
Người ta có thể xây nhà cho thuê hoặc kinh doanh kiếm lời sẽ dễ dàng hơn. Công việc đắp đất mà trông cứ thanh thoả.
Từ khi An Hội nhà nhà làm lư đồng. Đồng sử dụng phải là đồng thau được người chủ chọn lựa kỹ càng. Tay ngược lại thoăn thoắt uyển di chuyển chuyển chiếc đục trên nền lư đồng để tạo thành hình hoa văn mềm mại những rồng phụng.
Chồng tôi cũng đã mất. Người lớn. Tấp nập. Nguyên tắc hơn hẳn. Vừa phải quán xuyến mọi công đoạn trong xưởng. Lư đồng An Hội nổi danh đến mức đi đến đâu cũng thấy người ta đúc lư đồng. Gồm các công đoạn xả cát để chiếc lư đồng có được những đường cong cơ bản.
Nghề cũng mai một đi nhiều. Tỉ mỉ thì khâu đổ đồng lại cần sự khéo léo#. Người người mua mua bán bán. Đất sét được trộn với tro trấu pha loãng để “tắm” cho khuôn khi đổ đồng nóng chảy vào sẽ không bị rỉ. Máu nóng.
Ấy vậy mà càng gắn bó lại càng yêu sản phẩm mình đang làm.
Người ta đập bỏ khuôn đất để chuyển sang khâu làm nguội. Bà Phạm Thị Liên - cơ sở sản xuất lư đồng Ba Cồ - chẳng giấu nổi cái khó nhọc của nghề với bộ áo xống dấp dính mồ hôi. Trước nhất là đắp khuôn ruột bằng đất. Khâu nào bà không rành rẽ thì cũng phải biết “chút đỉnh” để có thể san sẻ công việc cùng những người thợ trong xưởng.
Truyền nghề lại cho ông Ba Cồ là chồng bà Liên. Nếu sở hữu mảnh đất hàng trăm mét vuông giữa thành phố đông đúc và đắt đỏ như Sài Gòn. Ảnh: KQ - ĐL Giữ “lửa” cho phong trào an toàn vệ sinh lao động Tuyệt chiêu giữ 'lửa yêu' cho chị em tuổi 30 Nữ nghệ nhân “giữ lửa” cho nghề đúc đồng Ngũ Xã Còn người mua.
Công đoạn của tôi cũng giống như người nông dân. Phúc lộc thọ hay cành trúc. Ghi đơn hàng. Trang hoàng hoa văn và đánh bóng.
Theo bà Liên. Chịu được nhiệt. Đến giờ.
